Radomir Mihailović TOČAK / R. M. Točak – BIOGRAFIJA
Radomir Mihailović Točak, rođen 1950. u Čačku, od pete godine svira razne žičane instrumente, a od devete se usredsređuje na gitaru. U leto 1959. godine nastradao je na đačkom izletu i iščašio nogu u kuku. Pet godina je proveo po bolnicama, vezan za krevet, ali je sve vreme vežbao gitaru. Po izlasku iz bolnice, završio je osnovnu školu i sasvim se posvetio muzici.
Jedno vreme je bio član grupe Dečaci sa Morave, a 1970. godine je svirao po klubovima u Belgiji. Krajem 1971. godine vraća se u Čačak i svira po parkovima i kafanama. Tada se upoznaje sa basistom Zoranom Milanovićem (rođen 1951.) iz Kragujevca i bubnjarom Slobodanom Stojanovićem Kepom (rođen 1951.) iz Kraljeva. Oni su u to vreme svirali u grupi Džentri.
Decembra 1971. godine na relaciji Čačak- Kraljevo – Kragujevac oni formiraju grupu Smak. Sa njima su nastupali pevač Slobodan Kominac i orguljaš Miša Nikolić. U to vreme u Kragujevcu je bio postavljen dramski kolaž pod nazivom „Smak“, posvećen streljanju đaka u Drugom svetskom ratu, pa su odabrali to ime. Doduše, za naziv su govorili i da je skraćenica za „Samostalni muzički ansambl Kragujevac“. Kroz prvu fazu razvoja grupe, u njihovim redovima često su se smenjivali pevači. Najčešće su nastupali po Šumadiji, svirajući svetske rock hitove na igrankama, ali su često rasterivali publiku svojim dugim improvizacijama.
Period od nastanka do 1973. godine proveli su u aktivnom komponovanju. Tada Točak pravi serijal od dvadeset dva instrumentala, od „Biska 2“ do „Biska 23“, a pesme su posvećene njegovom prijatelju iz Čačka, Biski. U tim pesmama postavljaju osnovu svog zvuka, sviraju progresivni rock sa jazz elementima, ali često zalaze u blues.
Leto 1972 godine Smak provodi na svirkama u Herceg Novom, a po povratku nastavljaju da nastupaju po Srbiji. Aprila 1973 godine na Gitarijadi u Požarevcu dele prvo mesto sa lokalnom grupom Dijamanti, koja je ujedno ı organizovala to takmičenje.
U leto iste godine pobeđuju na Festivalu pop muzike u banatskom selu Sanad. Nastupaju u Domu sindikata sa Bijelim dugmetom, Pop mašinom i drugim grupama. Nekoliko dana kasnije trijumfuju na samostalnom koncertu na Filološkom fakultetu. Tada prvi put sa njima kao gost nastupa orguljaš Lazar Ristovski iz Kraljeva, a redovan član postaje januara 1975. godine.
Krajem januara 1975. godine Smak svira sa mađarskom grupom Omega u Domu sindikata. Februara nastupaju na rock večeri Opatijskog festivala, pa u Zagrebu na smotri najboljih gitarista Kongres rock majstora, ali Prvi jugoslovenski gitaroški junak Točak uprkos čuđenju mnogih ne biva izabran među četvoricu najboljih, samo zbog toga što nije bio ekskluzivac Jugotona.
Polovinom marta sviraju kao predgrupa na koncertu sastava Deep Purple u Beogradu.
Aprila 1975. godine dogodilo se nešto nesvakidašnje na diskografskom tržištu. U isto vreme su izašla dva ista singla, ali objavljena u različitim kućama. Suzy ı RTV Ljubljana su imali ugovore sa Smakom, pa su požurili da objave singl sa tadašnjim apsolutnim hitom, instrumentalom „Ulazak u harem“, a samo su B-strane bile različite. Skandal se brzo smirio, a Smak je maja meseca krenuo sa Bijelim dugmetom i istočnonemačkom grupom Phadys na svirke po Hrvatskoj i Bosni. Imali su i kraće turneje sa mađarskim sastavom Sirius i austrijskom grupom Gipsy Love. Krajem maja nastupaju na festivalu BOOM u Zagrebu.
Ubrzo su pristupili snimanju debi albuma „Smak“ na kome se našlo pet kompozicija. Album je još više uzdigao kult status grupe i gitariste Točka, što potvrđuje njihova uspešna turneja i tronedeljni nastupi po Istočnoj Nemačkoj.
Aprila 1976. godine objavljuju maksi singl sa udarnim hitom „Satelit“. Omot ploče je bio na otvaranje, a ız unutrašnjosti omota je iskakao mali satelit, tako da je bila jasna intencija izdavačke kuće da napravi što komercijalniji proizvod. Juna meseca odlično prolaze na BOOM festivalu u Beogradu. Promociju maksi singla „Satelit“ organizuju na visokom nivou. RTV Ljubljana je jula 1976. godine pozvala dvadesetak novinara na let od Beograda do Njujorka, pa je ploča improvizovanom svirkom predstavljena u avionu. Smak se u Njujorku zadržao nedelju dana, snimili su spot i nastupali u klubu iseljenika iz Banata.
Po povratku iz Amerike, Točak snima ınstrumentalni solo album. Oktobra, objavljuju singl sa pesmama „Ljudi nije fer“ i „El dumo“ povodom koga se na televiziji emituje jednočasovni dokumentarni film snimljen u Njujorku. U to vreme Laza Ristovski vrši senzacionalni transfer prelaskom u Bijelo dugme, a novembra 1976. godine novi član Smaka postaje klavijaturista Miki Petkovski iz Skoplja (rodjen 1951.), bivši član grupe Breg.
U proleće 1977. godine u Londonu snimaju ambiciozan album „Crna dama’. Ploča je dobila pozitivne kritike, jedino su primedbe upućivane
tankim i banalnim tekstovima. Zatim polaze na veliku turneju, sviraju u prepunom Pioniru, nastupaju na novosadskom BOOM festivalu, a album dostiže zlatan tiraž. Na osnovu te ploče, potpisali su ugovor sa nemačkom izdavačkom kućom Bellaphon, koja je za evropsko tržište objavila album „Black Lady“ sa tekstovima na engleskom. U engleskom časopisu „Melody Maker’ izlazi kritika u kojoj tvde da su Smak loša kopija grupa Taste i Deep Purple, dok američki list „Giutar Player“ pozitivno piše o ploči. U godišnjoj anketi „Džuboksa“ dobijaju priznanja kao grupa godine, za najbolji album, singl, omot ploče, a i muzičari su pojedinačno na prvim mestima.
Januara 1978. godine na festivalu MIDEM u Kanu, album „Crna dama“ otkupljuju američka firma Fantasy ı španski ogranak kuće RCA. Ipak, serija koncerata koje otaljavaju utiče da im popularnost opadne u Srbiji, pa u proleće 1978. godine drže koncert pred polupraznim Pionirom. U maju gostuju na Internacionalnom festivalu rock muzike u poljskom gradu Poznanju.
Novi klavijaturista Smaka postaje Tibor Levai koji je pre toga svirao u Orkestru RTV Novi Sad. U to vreme, problem postaju Točkovi tekstovi kojima ostatak članova nije zadovoljan. U lošoj atmosferi u jesen 1978. godine snimaju LP „Stranice našeg vremena“ koji podseća na progresivnu fazu Korni grupe. Album je sniman u selu u blizini Oksforda, englesku verziju „Pages Of Our Time – Dub In The Middle“ objavljuje Bellaphon, a PGP RTB domaću verziju izdaje licencno.
Sa Dadom Topićem Smak 1979. qodine snima maksi singl sa pesmama „Na Balkanu“ i „Gore dole“, na tekstove Marine Tucaković. U to vreme, sporazumno prekidaju ugovor sa firmom Bellaphon.
Početkom 1980. godine grupa priprema ploču „Rock cirkus“, na kojoj je trebalo da se ostvari kompromisno viđenje muzike svih članova. U produkciji Dade Topića napravili su hard rock orijentisano delo, sa očiglednim komercijalnim pretenzijama koje je najviše bilo kritikovano zbog tekstova Marine Tucaković i Mirka Glišića, naročito u njegovoj prilično besmislenoj pesmi „La kukarača“.
Sećanje na raniju fazu demonstriraju u „Instrumental Baby“, „Hirošima“ ı „Ogledalo“. Ploča izlazi u vreme smrti druga J.B. Tita,
tako da koncertne promocije gotovo i da nema. Doduše, u to vreme punka i novog talasa Smak je ipak delovao sasvim anahrono i oni juna 1981. godine odlučuju da prestanu sa radom.
Na Kalemegdanu u Rockoteci drže oproštajni koncert
Grupa prestaje sa radom septembra 1981. godine, a članovi se posvećuju solo projektima. Točak osniva školu za gitariste i 1982. godine objavljuje singl sa temama ‘Mantilila“, „Specijalka“.
Njegova sledeća ploča, mini LP nudi instrumentalnu obradu pesme „Marš na Drinu“, koju se snimio sa basistom Lolom Andrejevićem i Dejvidom Mosom, jer je sa njima često nastupao u to vreme.
Polovinom oktobra 1986. godine Smak ponovo radi u staroj postavi ı sa novim klavijaturistom Milanom Đurđevićem. Zatim snimaju loše ocenjen LP „Smak 86.“ i posle kraće turneje, opet prestaju sa radom, mada povremeno održavaju tradiciju da maja meseca zasviraju na ponoćnom koncertu u Kragujevcu.
U okviru zajedničkog koncerta Legende YU rocka, održanog u Zagrebu 25. maja 1987. godine nastupaju Točak, Lola Andrejević i Dejvid Mos, pod imenom R.M. Točak Band. Na duplom koncertnom albumu „Le- gende YU rocka“ (Jugoton 1987 ) zabeležena je njihova kompozicija „Because“.
Smak se treći put okuplja maja 1992. godine posle kragujevačkog ponoćnog koncerta. Klavijature opet svira Laza Ristovski. Bez preteranih
ambicija sviraju tri koncerta u Beogradu i nekoliko po Srbiji. U to vreme ızlazi im kompilacija „Retrospektiva“, kasetno izdanje plo-
če na engleskom ‘The Pages Of Our Time“ i koncertna kaseta „odLIVEno“, sa junskih nastupa u Sava centru. Na njoj su, pored njihovih pesama, obrade „Crossroads“, „Tobacco Road“ i narodna „Ukor“. Posle toga, grupa opet prestaje sa radom.
Godine 1993. Točak snima muziku za film „Vizantijsko plavo“, reditelja Dragana Marinkovića. Materijal je uradio sa svojom grupom TEK, koju čine Kepa Stojanović, njegov sin bubnjar Dejan i basista Milan Milosavljević. Kao gosti nastupili su Marija Mihajlović, Laza Ristovski, Zoran Milanović, klavijaturista Miroslav Savić i saksofonista Nenad Petrović. Uz svoje kompozicije, Točak je snimio i nekoliko narodnih motiva (među kojima i „Zajdi, zajdi“), kao i teme Miroslava Savića ı Dragana Stefanovića.
Godine 1994. Točak i Kepa opet obnavljaju grupu sa mladim snagama: drugi komplet bubnjeva svira Dejan Stojanović, pevač je Dejan Najdanović Najda (ex Kramer), basista Vlada Samardžić (svirao jazz sa Vasilom Hadžimanovim) ı gitarista Milan Milosavljević (ex Alhambra). Ova postava
snima CD „Bioskop Fox“ koji je producirao Točak. On je autor muzike za svih četrnaest pesama, a napisao je deo tekstova. Ostale
tekstove su napisali Zoran Amar, Predrag Drčelić, Jovan Nikolić i Nikola Mihailović. Po objavljivanju ploče grupa svira seriju kon-
cerata, ali bez očekivanog uspeha.
Točak je još radio muziku za TV film „Božićna pesma“ u režiji Nikole Lorencina. Godine 1996. RTV Slovenija objavljuje kompilacijski CD „The Best Of Smak“.
Iz knjige: Petar Janjatović – Ilustrovana YU ROCK ENCIKLOPEDIJA